Aydınlatma Ölçümü Nasıl Yapılır? Çalışan Göz Sağlığına Etki

İşyerlerinde aydınlatma seviyesi, çalışanların hem göz sağlığını hem de iş verimliliğini doğrudan etkileyen kritik bir parametredir.

Yetersiz veya uygunsuz aydınlatma; baş ağrısı, göz yorgunluğu, hata oranlarında artış ve iş kazası riskinde yükseliş gibi sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle aydınlatma ölçümü, iş hijyeni ve iş sağlığı güvenliği süreçlerinin ayrılmaz bir parçasıdır.

Bu blogda; lux seviyelerinin nasıl değerlendirildiğini, hangi çalışma alanlarında hangi standartların beklendiğini ve uygunsuzlukların nasıl tespit edildiğini adım adım ele alıyoruz.

Aydınlatma Ölçümü Nedir?

Aydınlatma ölçümü, çalışma alanındaki ışık yoğunluğunun lux (lx) cinsinden belirlenmesi işlemidir.

Ölçümlerin amacı; çalışanların rahat görebileceği, göz sağlığını zorlamayan, iş kazalarını önleyen ve üretkenliği artıran bir ışık seviyesinin sağlanıp sağlanmadığını belirlemektir.

Mevzuata göre işveren; işyeri bina ve eklentilerinde çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için uygun aydınlatma şartlarını sağlamakla yükümlüdür.

Bu gereklilik, “İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik”te açıkça tanımlanmıştır.

Aydınlatma Ölçümü Nasıl Yapılır?

Aydınlatma ölçümü, luxmetre adı verilen cihazlarla belirli bir metodoloji izlenerek gerçekleştirilir. Yetkili iş hijyeni laboratuvarları tarafından yapılan ölçüm süreçleri genel olarak aşağıdaki adımlardan oluşur:

1. Ölçüm Noktalarının Belirlenmesi

Her çalışma alanı için; işin niteliğine, çalışan pozisyonlarına, makine yerleşimine ve doğal ışık koşullarına göre ölçüm noktaları tanımlanır. Örneğin: Üretim hattı boyunca her 5–10 metrede bir ölçüm alınabilir.

2. Luxmetre Kalibrasyonunun Kontrolü

Ölçümlerin geçerliliği için cihazların TS EN ISO/IEC 17025 kapsamındaki yetkili laboratuvarlarda kalibre edilmiş olması gerekir.

3. Doğru Konumda Ölçüm

Luxmetre, çalışan göz seviyesini temsil eden yükseklikte tutulur:

• Ofis çalışanları: 80–120 cm
• Ayakta çalışanlar: 140–160 cm
• Üretim masası: 80–100 cm

4. Doğal Işık ve Yansıma Etkilerinin Değerlendirilmesi

Pencereler, parlamaya neden olan yüzeyler ve gün ışığı değişimleri ölçüm raporuna işlenir.

5. Standartlarla Karşılaştırma

Lux değerleri, işin niteliğine bağlı olarak ulusal ve uluslararası standartlarla karşılaştırılır.

Alanlara Göre Önerilen Lux Seviyeleri

Bu değerler, işin karmaşıklığına göre risk değerlendirmesi kapsamında artırılabilir.

Aydınlatma Yetersizliğinin Çalışanlara Etkileri

Uygun olmayan aydınlatma, sadece rahatsızlık değil ciddi iş sağlığı sorunlarına da yol açabilir:

• Göz kuruluğu, bulanık görme
• Sık tekrarlayan baş ağrıları
• Hatalı üretim oranında artış
• Düşme, çarpma gibi iş kazaları
• Psikolojik yorgunluk ve düşük verimlilik

Özellikle hassas işçilik gerektiren sektörlerde, aydınlatmadaki küçük farklılıklar bile kritik hatalara neden olabilir.

Periyodik kontroller hakkında bilgi edinmek istiyorsanız bu yazımızı inceleyebilirsiniz.

İş Yerlerinde Aydınlatma Uygunsuzluğu Örnekleri

• LED armatürlerin yaşlanması nedeniyle lux değerlerinin düşmesi
• Depolarda yüksek raf gölgeleri
• Parlama yapan metal yüzeyler
• Pencereden gelen yoğun gün ışığının çalışan gözünü alması
• Farklı renk sıcaklıklarının bir arada kullanımından doğan kontrast problemleri

Bu uygunsuzlukların tespiti için ölçüm sonuçları raporlanır ve iş güvenliği uzmanı tarafından aksiyon planı hazırlanır.

Aydınlatma Ölçümü Ne Zaman Yapılmalı?

Aşağıdaki durumlarda ölçümlerin yenilenmesi önerilir:

• Üretim alanının yerleşimi değiştiğinde
• Yeni makineler kurulduğunda
• Armatürlerde değişiklik veya bakım sonrası
• İş güvenliği uzmanı gerekli görürse
• Dış denetimlerde istenmesi hâlinde

Ayrıca risk değerlendirmesi sonuçlarına göre periyodik ölçüm aralıkları belirlenir.

Aydınlatma Ölçümü İş Verimliliğini Artırır

Doğru aydınlatma sadece yasal bir zorunluluk değil; çalışan sağlığını koruyan, üretim hatalarını azaltan ve verimliliği doğrudan yükselten stratejik bir unsurdur.

İşyerlerinin, lux seviyelerini düzenli olarak ölçtürmesi hem mevzuata uyum hem de operasyonel kalite açısından kritik önem taşır.

Süreçleriniz dijital ortamda yönetmek için profesyonel bir yazılım desteği arıyorsanız ücretsiz demo sayfamızdan bizimle iletişime geçebilirsiniz.