Termal Konfor Ölçümü: Sıcaklık, Nem ve Hava Akımı

Çalışma ortamında sıcaklık, nem ve hava akımı; çalışanların konforunu, fiziksel performansını ve iş sağlığını doğrudan etkileyen temel çevresel faktörlerdir.

Uygun olmayan termal koşullar, dikkat azalması, yorgunluk, sıvı kaybı, ısı stresi ve iş kazası riskinde artış gibi sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle termal konfor ölçümü, iş hijyeni analizlerinin önemli bir bileşenidir.

Termal Konfor Nedir?

Termal konfor; çalışanların bulundukları ortamda ne fazla sıcak ne de fazla soğuk hissetmeden, fizyolojik olarak dengede olmalarını ifade eder.

İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik’e göre işveren, çalışanların fiziksel ve psikolojik durumlarını olumsuz etkilemeyecek termal koşulları sağlamakla yükümlüdür.

Termal konforun değerlendirilmesinde yalnızca sıcaklık değil; nem, hava akım hızı, radyant ısı ve çalışanların yaptıkları işin metabolik yükü de dikkate alınır.

Termal Konfor Ölçümünde Kullanılan Parametreler

Termal konfor ölçümü, TS EN ISO 7726 ve TS EN 27243 gibi standartlara dayanır. İş hijyeni laboratuvarları aşağıdaki fiziksel parametreleri değerlendirir:

1. Ortam Sıcaklığı

Çalışanların bulunduğu bölgedeki kuru termometre sıcaklığıdır. İşin niteliğine göre ideal sıcaklık aralığı değişir:

• Ofis: 20–24°C
• Hafif fiziksel iş: 19–23°C
• Ağır iş: 17–20°C

2. Bağıl Nem

Nem oranı düşük olduğunda göz ve deri kuruluğu, yüksek olduğunda ise boğucu his ve terleme artışı görülür. İdeal aralık genellikle %40–60 kabul edilir.

3. Hava Akım Hızı

Havanın hareketi, çalışanların hissettiği sıcaklığı doğrudan etkiler.

• Ofis ortamı: 0.1–0.2 m/s
• Sıcak ortamlarda kontrollü hava akımı, ısı stresini azaltabilir.

4. Radyant Sıcaklık

Ortamda makineler, fırınlar veya güneş ışığının oluşturduğu ısı yayılımı çalışanların termal konforunu etkiler.

PMV ve PPD: Termal Konforun Bilimsel Değerlendirme Yöntemleri

Termal konfor ölçümünde, yalnızca cihaz verileri yeterli olmaz. Çalışanların hissettiği termal memnuniyet, aşağıdaki iki önemli indeksle değerlendirilir:

1. PMV (Predicted Mean Vote)

Çalışanların 7 seviyeli termal hissiyat skalasındaki tahmini ortalama oylamasıdır: –3 soğuk → 0 nötr → +3 sıcak

İdeal aralık: –0.5 ile +0.5

2. PPD (Predicted Percentage of Dissatisfied)

Ortam koşullarından memnun olmayan çalışan yüzdesini temsil eder. İyi bir çalışma ortamı için PPD’nin %10’un altında olması beklenir.

PMV/PPD analizleri özellikle üretim tesisleri, depo alanları, ofisler ve iklimlendirme tasarımlarında kritik öneme sahiptir.

Periyodik kontroller hakkında bilgi edinmek istiyorsanız bu yazımızı inceleyebilirsiniz.

Termal Konfor Ölçümü Nasıl Yapılır?

Yetkili iş hijyeni laboratuvarları aşağıdaki süreçleri izler:

1. Ölçüm noktalarının belirlenmesi Çalışan yoğunluğu, makine yerleşimi ve hava akım hatları dikkate alınır.

2. Cihazların kalibrasyon kontrolü Laboratuvarların TS EN ISO/IEC 17025 akreditasyonu bulunmalıdır.

3. Sıcaklık, nem ve hava akımı ölçümleri Cihazlar çalışan nefes hizasında (yaklaşık 1.1–1.5 m) konumlandırılır.

4. Radyant sıcaklık ölçümü Özellikle yüksek ısı yayan üretim ortamlarında yapılır.

5. PMV/PPD hesaplaması Ortam ve çalışan verileri yazılım aracılığıyla analiz edilir.

6. Raporlama ve öneriler Uygunsuz değerler tespit edilirse:

   • Klima/VRF ayarları,
   • Hava akım yönü,
   • İnsulasyon, gölgelendirme,
   • Çalışma süreleri ve mola planlaması gibi aksiyonlar önerilir.

Termal Konforun Çalışan Sağlığına Etkileri

Uygun olmayan termal koşullar aşağıdaki riskleri artırır:

• Isı stresi, aşırı terleme
• Konsantrasyon düşüklüğü
• Yorgunluk ve irritasyon
• Soğuk kaynaklı kas tutulmaları
• Dehidrasyon ve baş dönmesi
• İş kazalarında artış
• Verimlilik kaybı

Özellikle çok sıcak veya çok soğuk iş ortamlarında koruyucu önlemler alınması gereklidir.

Termal Konfor Ölçümü Ne Zaman Yapılmalıdır?

Termal konfor ölçümleri aşağıdaki durumlarda yenilenmelidir:

• İşyerinin yerleşimi veya havalandırma düzeni değiştiğinde
• Klima, fan, ısıtıcı gibi ekipmanlarda bakım/yenileme yapıldığında
• Çalışanlardan şikâyet geldiğinde
• Risk değerlendirmesi sonuçlarına göre belirlenen periyodik aralıklarla
• Dış denetim veya sertifikasyon süreçlerinde talep edildiğinde

Çalışan Sağlığı ve Operasyonel Verimlilik

Termal konfor, işyerlerinde hem çalışan sağlığı hem de operasyonel verimlilik açısından kritik bir parametredir. Doğru yapılan termal konfor ölçümleri; çalışan memnuniyetini artırır, iş kazalarını azaltır ve üretim kalitesini yükseltir.

Süreçleriniz dijital ortamda yönetmek için profesyonel bir yazılım desteği arıyorsanız ücretsiz demo sayfamızdan bizimle iletişime geçebilirsiniz.